Dễ dàng hơn hay tốt hơn?

Trong cuốn sách The Paradox of Choice (Nghịch lý của sự lựa chọn), tác giả Barry Schwartz đưa ra một kết luận thú vị liên quan đến hành vi lựa chọn của con người. 

“People choose not on the basis of what’s most important, but on what’s easiest to evaluate.” 

tạm dịch: "Con người lựa chọn không dựa trên cơ sở về điều gì là quan trọng nhất, mà là điều gì dễ dàng nhất để đánh giá."

Theo
suy nghĩ thông thường, khi bạn được nhận một danh sách các lựa chọn,
bạn sẽ chọn điều mà bạn cho là quan trọng nhất đối với mình. Trên thực
tế, con người thường chọn thứ mà chúng ta dễ dàng hiểu được và đánh giá.
Chuyện này xảy ra rất thường xuyên bởi vì chúng ta không có thời gian
để thực hiện các nghiên cứu cần thiết nhằm đưa ra một quyết định khôn
ngoan. Các nhà hoạt động chính trị rất hiếm khi được bầu dựa trên đa số
những người nghiên cứu lý lịch hay các chính sách họ ủng hộ. Thực tế họ
được bầu bởi các cử tri quan tâm đến các thông điệp tranh cử hay bởi đã
được nghe phong thanh về các ứng cử viên này từ trước.



Khi
nói tới các thiết kế của chính chúng ta, chúng ta mường tượng trong đầu
rằng mọi người có thể đưa ra các quyết định khôn ngoan về việc nên thực
hiện thay đổi nào tiếp theo. Tuy nhiên, mọi người đã đưa ra hơn 400
quyết định trong ngày, những chuyện có vẻ quan trọng hơn việc xem xét
với các vấn đề trong thiết kế của chúng ta.



Bạn có nghĩ
rằng hầu hết mọi người nhận ra rằng có thật nhiều lợi ích khi lái một
chiếc xe có hộp số điều khiển bằng tay so với một chiếc tự động? Bạn có
nghĩ rằng họ quan tâm không? Tự động tức là dễ lái hơn, và vì vậy tại
sao phải mệt mỏi với một lựa chọn nào khác? Biết bao nhiêu lần chúng ta
bị cuốn vào trong những mối quan hệ không đáng có, đơn giản bởi vì chấp
nhận các mối quan hệ dễ hơn là đối mặt với
những hệ lụy trong việc chạm trán với con người?



Bạn đã bao giờ tới In ‘N Out Burger?
Tôi nghe được kha khá mẩu chuyện tốt đẹp về nơi này và cả món bánh mỳ
kẹp và khoai tây chiên huyền thoại của họ nữa. Sự thu hút ở đây do họ có
một thực đơn rất hạn chế. Bạn có thể gọi một chiếc Bánh kẹp đôi (Double
Double), bánh kẹp phô mai (cheeseburger) hay một chiếc hamburger. Bạn
có thể thêm khoai tây chiên, sữa hay nước giải khát nếu bạn muốn. Và đó
là toàn bộ những gì bạn có quyền lựa chọn (trừ phi bạn biết tới thực
đơn bí mật nào khác). Lúc này, tôi ở đó và thưởng thức đồ ăn thật ngon
lành, nhưng cũng không khác ở Wendy's
là bao. Sự hấp dẫn tới từ việc bạn bị hạn chế lựa chọn. Thật dễ dàng để
gọi món ở đó bởi bạn không phải quyết định loại bánh mỳ kẹp nào bạn cảm
giác là lựa chọn tốt nhất cho mình. In ‘N Out khiến việc ăn nhanh trở
nên dễ dàng hơn. Ăn uống theo cách của bạn không phải cách nhà hàng mong
muốn.

In
‘N Out nổi tiếng với thực đơn giới hạn. Quá nhiều lựa chọn sẽ khiến
khách hàng xao nhãng và mất thời giab để đưa ra quyết định cuối cùng.

Woot.com
là một cửa hàng trực tuyến khác biệt. Thay vì việc tìm kiếm trong hàng
trăm thậm chí hàng ngàn mặt hàng, bạn chỉ có thể đặt mua duy nhất một
mặt hàng mỗi ngày. Nếu như bạn thích, bạn hãy chọn mua còn nếu không,
bạn hãy đợi tới ngày hôm sau xem mặt hàng nào được đưa ra. Trang web này
đã thành công và có vẻ đi ngược lại logic thông thường. Tuy nhiên, nếu
như tôi mở một cửa hàng, thực sự có quan trọng hay không giữa việc tôi
bán 100 đơn vị hàng hóa giống nhau thay vì 100 mặt hàng khác nhau nhưng
chỉ có duy nhất một đơn vị hàng hóa? Ở đây, Woot đã khiến việc mua sắm
trở nên đơn giản hơn bằng cách đưa cho chúng ta chỉ hai lựa chọn "có"
hay "không".



Angry Birds sẽ bớt vui vẻ hơn bao nhiêu khi
bạn phải lựa chọn những chú chim bạn muốn sử dụng trong mỗi màn chơi?
Bằng cách bỏ qua việc lựa chọn này và để người chơi tập trung vào việc
sử dụng những chú chim cho trước, trò chơi trở nên thú vị hơn.

Bằng
cách không cho phép lựa chọn các loại chim đươc sử dụng trong các màn,
người chơi có thể tập trung hơn vào cách sử dụng những chú chim được đưa
ra.

Có bao nhiêu người trong số bạn bè của
bạn rất dễ dàng chọn mua cho mình một chiếc máy vi tính ở nhà bởi họ đã
sử dụng một cái tương tự tại nơi làm việc? Kể từ khi họ dùng máy tính
tại nơi làm việc, họ quen với việc sử dụng nó. Điều này không có nghĩa
là đó là một cái máy tính tốt - mà đó là chiếc máy vi tính mà họ thấy dễ
sử dụng nhất. Những lựa chọn của chúng ta không phải là những lựa chọn
tối ưu - chúng chỉ là những lựa chọn chúng ta cảm thấy ổn nhất mà thôi.



Đã
bao lần bạn vào một trang web mời chào rằng những thứ họ đưa ra tốt hơn
những đối thủ cạnh tranh khác, trong khi chúng lại không hề dễ sử dụng.
Chẳng có lý do gì phải chuyển sang sử dụng một dịch vụ khó sử dụng hơn
ngay cả khi chúng có nhiều tính năng hơn. Nếu những tính năng đó không
khiến cuộc sống của tôi dễ dàng hơn thì dịch vụ đó đem lại cho tôi điều
gì tốt đẹp nữa đây?



Trở lại vào thời điểm dịch vụ lưu trữ
hình ảnh trực tuyến được ưa chuộng, các trang web thắng thế là những
trang cho phép bạn tải ảnh lên mà không cần đăng kí hay đăng nhập tài
khoản. Bạn dễ dàng tải lên hình ảnh của bạn và sử dụng chúng. Imgur
là một ví dụ điển hình cho điều này và hiện tại trở thành một trong
những dịch vụ lưu trữ ảnh trực tuyến phổ biến nhất thế giới. Nhưng như
vậy không có nghĩa là những trang như Flickr
không thể phát triển - chỉ có điều những trang như vậy phải hoạt động
mạnh mẽ hơn nhằm tăng số lượng người dùng, đồng thời phải cho người sử
dụng thấy sự phức tạp trong khâu đăng kí thực sự là có giá trị.



Thiết lập cho người dùng và sự lựa chọn

Gần đây, có một  nghiên cứu
chỉ ra rằng chỉ 5% số người sử dụng thay đổi các thiết lập mặc định
trong MS Word. 95% còn lại giữ nguyên các thiết lập mặc định khi phần
mềm mới được cài đặt. Là một người ham mê máy tính, nghiên cứu này khiến
tôi bất ngờ bởi tôi thích tìm hiểu các thiết lập của tất cả các ứng
dụng máy tính để xem tôi có thể thay đổi được gì. Đại đa số mọi người
dường như không muốn chỉnh sửa gì cả - họ chỉ cần sử dụng chương trình
này thôi.



Thật tuyệt vời khi cung cấp cho người sử dụng
khả năng thay đổi các thiếp lập, nhưng đây hoàn toàn không phải là một
tính năng bắt buộc phải có. Tạo ra một sản phẩm tuyệt vời, chạy ổn định
là ưu tiên số một và chỉ khi bạn bắt đầu biết các thiếp lập nào có thể
chỉnh sửa, đó là lúc bạn bắt đầu nghĩ đến việc thêm vào một bảng điều
chỉnh các thiết lập.



Người dùng cho rằng bạn đã đưa ra cho
họ những thiết lập tốt nhất cho họ ngay từ đầu. Nếu bạn không làm được
điều đó, họ sẽ xem sản phẩm của bạn là một thất bại.



Nghịch lý của sự lựa chọn

Cuốn Nghịch lý của sự lựa chọn
nói rằng càng có nhiều chọn lựa giá trị đối với một cá nhân, càng khó
khăn để đưa ra một lựa chọn. Lấy ví dụ tại một cửa hàng, nếu như có các
mẫu thử mứt miễn phí đưa ra, bạn có nhiều cơ hội thu hút mọi người mua
một hộp mứt hơn khi chỉ đưa ra 6 lựa chọn chứ không phải 24. Có nhiều
lựa chọn hơn không khiến việc lựa chọn dễ dàng hơn, nhưng không có các
lựa chọn sẽ mất đi một chút sự tự do mà người mua tin là họ đang nắm
giữ.

Theo Barry Schwartz, sẽ dễ dàng để tìm cho mình một đôi dép vừa ý khi có ít màu sắc để lựa chọn hơn.

Khi
quyết định xem nên mua một chiếc Iphone mới, bạn có thể chọn chiếc màu
đen hay màu trắng cùng với 3 phương án về bộ nhớ. Thêm việc tìm nhà mạng
nữa thôi, việc lựa chọn đã bắt đầu trở nên rắc rối hơn rồi.



Nếu
khách hàng bảo bạn rằng bạn có thể thực hiện thiết kế của mình theo
cách nào bạn muốn, điều đó thực sự khó khăn hơn rất nhiều nếu phải thực
hiện một thiết kế với những ràng buộc bởi vì bạn đang có vô số lựa chọn.
Chúng ta cần các ràng buộc, những lựa chọn hạn chế trong mọi công việc
chúng ta thực hiện. Điều này khiến quyết định được đưa ra dễ dàng hơn và
lợi ích của nó là một thiết kế dễ dàng sử dụng hơn.



Nếu như bằng một cách nào đó bạn có thể tạo ra một sản phẩm dễ sử dụng nhất và
một sản phẩm tốt nhất trong khi làm việc, bạn đã có cho mình một thắng
lợi. Bạn đã phải cân nhắc nhiều lựa chọn hàng ngày, thế nên tốt nhất là
hãy hạn chế những lựa chọn đối với khách hàng, bởi vì may mắn đó không
phải là quyết định quan trọng nhất trong ngày đối với họ.



Điều
này có nghĩa là thiết kế dễ dàng để đánh giá (có ít tùy chọn hơn) sẽ
chiếm ưu thế gần như mọi lúc. Hãy đưa tác phẩm của bạn tiến thẳng vào
vấn đề. Đừng lãng phí thời giờ vào các chi tiết đồ họa không hướng vấn
đề tới đích. Những chiếc áo và miếng dán vui nhộn hiệu quả bởi đánh giá
chúng thật dễ dàng. Tôi mất đủ thời gian cho việc lựa chọn nên mặc gì
cho buổi sáng rồi - đừng có bắt tôi phải cố gắng quyết định xem nên sử
dụng hình avatar nào trong số 250 mẫu nữa.



Lược dịch từ: Paul Scrivens - Easier is better than better